Một hệ thống PCCC là tổng hợp của các hệ thống và thiết bị phòng cháy và chữa cháy liên kết lại. Nó hoạt động tuần hoàn, kết nối chặt chẽ với nhau. Từ các thiết bị cảm biến tới cảnh báo có khói, có cháy tới báo đông. Các thiết bị chữa cháy tự động và chữa cháy vách tường. Hiện nay hệ thống còn liên kết trực tiếp tới cơ quan PCCC địa phương để xử lý ngay lập tức. Các hệ thống cơ bản chung trong thiết kế cho một công trình sẽ khác nhau. Tuỳ từng thiết kế công trình, chi phí đầu tư, chữa cháy loại gì tại công trình … Nhưng cơ bản sẽ bao gồm một hoặc tất cả các hệ thống sau
Hệ thống báo cháy
Hệ thống báo cháy có vai trò quan trọng trong công tác PCCC vì nó giúp phát hiện kịp thời đám cháy đang bùng phát, đồng thời cảnh báo cho cư dân trong tòa nhà và lực lượng cứu hỏa. Hệ thống cảnh báo cháy thường có 2 loại cơ bản sau:
Nội dung chính
Thiết bị cảm biến khói
- Cảm biến khói là thiết bị tự động nhận biết có khói giúp ta phát hiện kịp thời các sự cố có thể xảy ra như cháy nổ và truyền tín hiệu đến trung tâm báo cháy để kích hoạt báo động. Thiết bị cảm biên này được sử dụng nhiều vì chi phí thấp, hoạt đông 24/24, lắp đặt đucợ nhiều nơi và dễ bảo trì
- Điểm khác biệt lớn nhất của thiết bị này đó là “thiết bị báo khói” là một thiết bị khép kín tất cả trong một. Bao gồm cảm biến khói và chuông báo động được đặt trong cùng một không gian kín (hoặc tích hợp trong 1 sản phẩm). Đây là những thiết bị mà bạn thường hay bắt gặp trong nhà ở hoặc các căn hộ.
- Trong khi đó, “thiết bị dò khói” thường chỉ chứa trong mình cảm biến khói chứ không có thêm thiết bị nào khác. Do đó, bộ phận báo động là một đơn vị riêng biệt và toàn bộ hệ thống vận hành theo sự chỉ đạo của bộ điều khiển được đặt ở vị trí trung tâm. Bạn sẽ tìm thấy các hệ thống kiểu này trong các trung tâm thương mại, trong các khách sạn và bệnh viện… Do vậy, về cơ bản, thiết bị báo khói là những thiết bị thường được sử dụng trong nhà ở, trong khi máy dò khói thường được dùng ở những nơi kinh doanh rộng lớn.
Thiết bị đầu báo nhiệt
- Đầu báo nhiệt thường là thiết bị báo cháy hoạt động dựa trên nhiệt độ của môi trường xung quanh. Khi nhiệt độ của môi trường tại nơi lắp đặt thiết bị tăng lên và đạt đến mức độ xác định, ứng với ngưỡng đã được chỉ định cho đầu báo cháy nhiệt khi sản xuất thì thiết bị sẽ gửi tín hiệu về trung tâm báo cháy.
- Lợi ích chính của việc phát hiện tốt (ngoài việc kích hoạt hệ thống báo động) là, trong nhiều trường hợp, có cơ hội dập tắt một ngọn lửa nhỏ, sớm bằng bình chữa cháy. Khi thi công pccc thì thiết bị này cũng được các hộ gia đình lắp đặt khu vực kho, phòng ngủ nơi dễ bắt lửa. Giá thiết bị khá rẻ và dễ lắp đặt và hoàn toàn tự động cảnh báo. Hiện nay thiết bị còn được tích hợp báo cháy qua điên thoại thông minh với phần mềm được cài đặt sẵn.
Hệ thống báo động và thông báo
Hệ thống báo động thông báo là điều bắt buộc trong bất kỳ bản thiết kế PCCC nào
- Báo động cảnh báo cư dân tòa nhà về hỏa hoạn và báo động cảnh báo người ứng cứu khẩn cấp (cảnh sát và cứu hỏa) thông qua một trung tâm báo cháy để phát thông tin báo động. Các hệ thống báo cháy hiện nay có khả năng cung cấp thêm thông tin tới cho lực lượng PCCC cơ sở và những người liên quan ứng cứu khi có cháy
- Nhiều hệ thống hiện đại hiện nay bao gồm các loa cung cấp cảnh báo thay cho các báo thức kiểu chuông truyền thống. Những loa này cũng có thể được sử dụng trong các trường hợp khẩn cấp khác ngoài hỏa hoạn để hướng dẫn và thông báo cho người cư ngụ về tình huống này.
- Các hệ thống cảnh báo cháy được điều khiển bằng giọng nói này có thể bao gồm các tin nhắn được ghi âm trước hoặc trực tiếp phát trong trường hợp hỏa hoạn hoặc trường hợp khẩn cấp khác. Các tin nhắn được ghi lại trước sẽ thông báo cho họ nên ở lại trong khu vực được chỉ định để được hướng dẫn thoát nạn cụ thể. Quản lý tòa nhà sau đó có thể sử dụng hệ thống theo cách thủ công để cung cấp thêm thông tin và chuẩn bị di chuyển người tới nơi sơ tán an toàn nếu cần thiết.
- Hệ thống báo cháy là thiết bị phòng cháy chữa cháy hiện đại cũng có thể tự động đóng cửa chống cháy, thu hồi thang máy, nhận diện và giám sát các hoạt động cụ thể được cài đặt, chẳng hạn như vòi phun nước. Mở công tắc phun nước khi được kết nối với hệ thống báo cháy của tòa nhà. Các hệ thống cũng có thể kết nối với hệ thống thông gió, điều hướng, thoát khói và hệ thống điều áp cầu thang của tòa nhà – tất cả đều quan trọng đối với an toàn tính mạng con người. Các tính năng này phụ thuộc vào tòa nhà mà hệ thống được cài đặt
Hệ thống chữa cháy
Hệ thống chữa cháy được chia làm ba loại: sử dụng nước, sử dụng bọt và sử dụng khí.
* Sử dụng nước
Hệ thống chữa cháy bằng nước quen thuộc nhất là hệ thống sprinkler- hệ thống chữa cháy tự động với đầu phun kín luôn ở chế độ thường trực.
Với một hệ thống sprinkler thông thường, các đầu sprinkler được gắn vào hệ thống ống có chứa sẵn nước và nước sẽ được phun ra ngay lập tức khi từng sprinkler riêng lẻ mở do nhiệt từ đám cháy kích hoạt. Còn với hệ thống sprinkler hồng thủy, tất cả các sprinkler đã được lắp đặt sẽ phun nước cùng một lúc khi hệ thống báo cháy đặt gần các sprinkler được kích hoạt.
Hệ thống sprinkler có ưu điểm là lắp đặt nhanh, không tốn nhiều chi phí, nhưng thường chỉ là phương pháp chữa cháy tạm thời, không phù hợp để dập các đám cháy lớn. Bên cạnh đó, hệ thống này gặp phải hạn chế là gây hư hỏng cho các thiết bị và tài sản quý giá.
* Sử dụng bọt
Hệ thống chữa cháy bằng nước không có tác dụng trong các đám cháy hình thành từ xăng hay dầu. Khi đó, người ta phải sử dụng hệ thống chữa cháy bằng bọt (foam). Foam được tạo bởi nước, bọt cô đặc và không khí. Tùy vào loại bọt được dùng, hệ thống bọt có thể chữa cháy bằng nhiều cách, hoặc phủ trùm lên trên bề mặt chất cháy một lớp bọt dày, dập tắt ngọn lửa và cách ly nhiên liệu với không khí, hoặc làm lạnh nhiên liệu bằng lượng nước có chứa trong bọt.
* Sử dụng khí
So với hệ thống chữa cháy sử dụng nước và bọt, hệ thống sử dụng khí ưu việt hơn cả nhờ có thể sử dụng trong các khu vực có máy móc và thiết bị điện tử.
Hai phương pháp chữa cháy bằng khí phổ biến nhất hiện nay là bằng khí CO2 và khí trơ. Sử dụng bình CO2 để chữa cháy có ưu điểm là giá thành rẻ, nhưng do đặc tính CO2 gây suy hô hấp và có thể dẫn đến tử vong nên không thể sử dụng bình khi trong phòng có người. Hơn nữa, nếu không biết cách sử dụng, người dùng rất dễ bị bỏng lạnh khi sử dụng bình này. Còn với phương pháp khí trơ, do khí trơ không gây ảnh hưởng tới hô hấp, nên có thể sử dụng khi có mặt con người. Hỗn hợp khí trơ hay được sử dụng để chữa cháy là hỗn hợp bao gồm Cacbon Dioxit, Nitơ và Argon.
Tùy theo từng công trình, công năng toàn nhà mà lắp đặt một hoặc nhiều hệ thống khác nhau. Mỗi hệ thống PCCC có những ưu và nhược điểm riêng nên cần thiết kế sao cho phù hợp với công năng sử dụng của công trình mà có hệ thống phù hợp.
Để đảm bảo công tác phòng cháy chữa cháy, chủ đầu tư công trình cần thiết kế và lắp đặt hệ thống PCCC phù hợp với đặc thù công trình để có thể khắc phục được các đám cháy khác nhau khi có sự cố xảy ra. Việc tìm hiểu và xây dựng một hệ thống PCCC hiệu quả là vô cùng quan trọng.
